Strateji, İş Geliştirme, M&A, Yönetim
Şirket satınalmalarında salan alınan halka açık ise işlem hakkında piyasanın tepkisi hemen anlaşılabilir.
$TEP in $MAJ ı satınalması $MAJ hissedarlarına yaradı. Genelde de satınalınanın yüzü güler.
Mühim soru ise şu: #AI (yapay zeka) uygulamaları sektörü nasıl etkileyecek?
Sermaye piyasalarında şirket haberleri ile #fiyat hareketleri arasındaki bağ (ve öngörülebilirlik) zayıflıyor. Aşırı fiyat tepkileri eskiden kısa vadeli kazanç fırsatı iken bugünlerde tepkinin yönünü ve zamanını kestirmek kolay değil.
Druckenmiller’a göre algoritmik trande ana sebep:
“these factor investors, algos and quants definitely really mess up what used to be historical price action versus news.”
“Bütün insanlar doğal olarak bilmek ister.” İskender’in öğretmeni Aristoteles’in, Akademi’deki öğrencilerinin aldığı ders notlarından oluşan ünlü Metafizik kitabı böyle başlar. Bilmeye yönelten istenç doğumdan itibaren bizimle, üstelik bildikçe artıyor. Teknolojik imkanlar ile iletişimin mekândan da bağımsız olarak süre gelebildiği hayatın yoğunluğu, zaman zaman “bilmemek bilmekten iyidir” (1) dedirtse de bizlere, günün sonunda, “yaşamak, yani ağır bastığından“ (2) öğrenme ihtiyacımız sürüyor. İnternet’in hızlı benimsenmesi de iletişimin yanısıra, öğrenme ihtiyacını etkili şekilde karşılamasından geliyor. İnternetin ilk yıllarında bir siteye erişebilmeniz için web adresini tam olarak bilmeniz gerekliydi. Bunun için bir defter tuttuğumu hatırlıyorum. 1990’ların ortasında web sayfalarında metin tarama imkânı veren arama motorlarının (Aliweb, Lycos, Altavista vd.) ortaya çıkması, web adresini bilemeyeceğimiz yüzbinlerce siteye erişmemizi sağladı. Yahoo, Explorer ve sonrasında Google ile hızlanan ve etkinliği artan arama motorları, arama sonuçlarının gösterildiği sayfaya aldıkları reklamlar ile devasa boyutta bir reklam mecrasına dönüştü.
İki genç kurucusunun geliştirdiği etkili algoritma ile güçlü rakiplerini alt ederek arama motoru sektöründe (Çin’in dışında) adeta tekel haline gelen Google, geçen yıl 283 milyar dolar net satış geliri etti. Şirketin güncel piyasa değeri 1.3 trilyon dolar düzeyinde. OpenAI adlı girişimin Kasım 2022’de piyasaya sürdüğü “sohbet robotu” ChatGPT’nin başarısı, “Artık arama robotlarına ihtiyaç olmayabilir mi?” sorusunu gündeme taşıdı. ChatGPT, dil algoritmalarının, görevli eğitmenlerce desteklenerek geliştirildiği bir dil modelleme aracı: sizinle sohbet edebiliyor, sorularınızı yanıtlıyor, siz sormayı sürdürdükçe yanıtları daha da detaylı olarak sizinle paylaşıyor. Sohbetin yanısıra bilgisayar programı veya kompozisyon yazabiliyor, test çözebiliyor, müzik parçalarını besteleyebiliyor. Kısaca bugün arama motorlarının sunduğu işlevlerin tamamını gerçekleştirebiliyor. Arama motorları aranılan içeriği en yakın şekilde sağlayan web sitelerine yönlendirme yaparken ve ilgili bilginin içeriğinden sorumlu değil iken, sohbet robotları kullanıcılarına doğrudan aranan bilgiyi veriyor. Bu durum, arama motorlarından farklı olarak, bu yazılıma verilen bilginin içeriği ile ilgili kavramsal, hukuki ve etik sorumluluk da yüklüyor. Daha karmaşık bir iş modeli.
Arama motorlarında listelenen sonuçların üzerinde öneriler olarak çıkan reklamlar, sohbet robotlarında -muhtemelen- daha doğrudan bir şekilde, öneri olarak karşımıza çıkacak. Böylesi reklam içeriği, satın alma etkisini ve reklam yatırımının geri dönüşünü (“conversion”) ciddi oranda artırırken, rekabeti de kısıtlayabilir. İlginç bir (potansiyel) rekabet hukuku sorunu. Sohbet robotları arama motorlarının bir ara yüzü olarak mı çalışacak, yoksa onların yerini mi alacak? Büyük teknoloji şirketlerinin oldukça karlı arama iş kollarını ortadan kaldırmayı değerlendirmeleri ancak çok daha karlı bir iş modelini oluşturabilmeleri (aklıma enerji sektörü geliyor) ile veya yeni bir oyuncunun onlara meydan okuyarak başarılı olması ile mümkün. Microsoft’un vakit geçirmeden ChatGPT’yi geliştiren şirkete yatırım yapma kararı alması, Google ve Baidu’nun kendi sohbet robotlarını hızla geliştiriyor olması bu açıdan önemli gelişmeler. Microsoft’un lansmanını yaptığı ilk uygulama, yapay zeka destekli sohbet robotlarının -en azından ilk aşamada- mevcut arama motorlarının etkinliğini artıracak eklentiler olarak konumlanacağını gösteriyor. Yapay zekanın insanla etkileşiminin hızla ilerlemesi, yalnızca reklam endüstrisini değil, perakende değer zinciri, eğitim ve sağlık hizmetleri, akıllı otomobil ve ev sistemleri başta olmak üzere, günlük hayatımızdaki pek çok sistem, araç ve altyapıyı değiştirecek. Bu değişimin, ekonomi (üretim, istihdam ve bölüşüm), doğru bilgiye ulaşım, bilginin kontrolü ve yayılımı, rekabet hukuku, haber alma özgürlüğü ve yönetişim alanlarında yaratacağı sonuçları önümüzdeki yıllarda sıkça tartışacağımız anlaşılıyor. Aramaya devam edeceğiz.
(1) “Mara,” Asaf Halet Çelebi. (2) “Yaşamaya Dair,” Nazım Hikmet.
Not: Bu makalem 14 Şubat 2023’de Dünya Gazetesi’nde yayınlandı.
“At our company, we used to have a rule that you never say no to a customer. If you felt like you shouldn’t do something, you would get somebody else above you to make the decision. This would go all the way up to the manager before anyone would say no to a customer.”
Mr. Eisenberg – Mr. Feinstein
Founders of Bed, Bath & Beyond
“Cultures that care about the little things all the time are very hard to create and, in the opinion of Bezos, almost impossible to create if not put in place at the firm’s genesis.”
Nick Sleep, Zak Zakaria
Modern sanat hakkında bazen böyle hissettiğim doğrudur 🙂
Stormy weather in Istanbul gave me more time to read in the weekend. Below are the summary of the remains of the week in my notebook:
> Foodservice Recovery in the US
With its defensive characterics in staples, food distribution also benefits from growth in relatively discretionery segments.
Restaurants -%60 of the overall foodservice=$600Bn– proved to be more resilient than we thought during the pandemic: Only 11% were permenantly closed and the industry fully recovered pre-COVID level sales in 2021. Although its growth in 2022 has been entirely price-driven, greater productivity per unit is encouraging.
Point to note: Independent restaurants are 4x profitable for foodservice companies than overall restaurants channel on the back of higher penetration of private label, higher service levels and dynamic pricing.
Retail ($71Bn) is expected to be fastest growing part of the market with 7-8% growth p.a.
Travel & Leisure represents $63Bn part of the market and still down 40% vs 2019 levels! The segment is expected to grow around 3-4% p.a for the next decade.
Healthcare ($31Bn) is highly resilient and captured all of the pandemic sales losses.
Education ($34Bn) is another resilient part of the market that fully recovered to 2019 levels and expected to grow by 2-3% p.a. for the next decade.
Looking at the valuation of major players, current levels (9,5x-13,0x EV/EBITDA) are much lower than pre-pandemic levels (16,0x-21,0x) and considering M&A track-record of the major players (CYY, USFD, PFGC) looks reasonable.
> Fast-growing Apple Pay adoption is threathening PayPal
As per #Salesforce eComm data covering 1.5bn shoppers globally, global eComm has fallen 2% in November 22. UK & Ireland eComm are weakest in Europe, followed by Germany and France.
Interestingly, Apple Pay grew 59% (makes up 6% of US eComm) in November in the US while PayPal (15% of US eComm) adoption has fallen 8% yoy.
Unpleasent take for PayPal shareholders: Extremely benefited from pandemic era surge of eComm, PayPal shall possibly continue to face strong competition from Apple Pay in the next years.
> Electric Smelter Furnaces’ (ESF) advance in steelmaking
Direct Reduced Iron (DRI) is put forward as main tool for decarbonisation of steel making in Europe. Problem is that it requires high grade iron ore pellets which is rare in the proven reserves (c.3%). A solid alternative could be ESF which is tried in the pilot applications across Europe by #thyssenkrupp and #tatasteel.
ESF uses same converter (no certification changes), cheaper electrodes, creates much more slag and use a wide array of iron ore feedstock.
If ESF proves to be a preferred way to decarbonise, met coal demand deceleration could gain further monentum. Met coal producers are possibly very good examples of #valuetrap in the market.
Auto OEMs has been valued at low multiples despite their resiliently high cash flows in last 3-4 years. (Hard to understand for me!) Pandemic, #semi shortages and EV #disruption by new (and mainly Chinese) entrants have been among the reasons for investors/analysts to justify low multiples. (None is credible in my view.)
The news is that US is waking up to the EV race and Inflation Reduction Act shall possible be instrumental in this. IRA includes an array of incentives (similar to Chinese incentive scheme) for electric vehicles and clean energy investments in the US.
$7,500 EV tax credit, formally known as the clean vehicle credit, is introduced by IRA and this figure is split into two equal halves of $3,750. In order to be eligible for the new credit, vehicles and consumers must meet certain requirements:
Interestingly, The IRA also establishes an unprecedented credit for used EVs ($4,000 or up to %30 of the vehicle price, whichever is lower).
As expected, EV charger credit has been extended through 2032. The credit is available for both individual and commercial uses to help cover the cost of charging stations.
Main motivation of these incentives are to accelerate US EV factory buildout and initial feedback from OEMs showing that could be achieved. The incentive package is well-timed for OEMs as EV demand in two largest EV markets (China and Europe) has been sluggish. Even limited upside in US EV demand would offset the downside risks for EV demand and roll-out (which were exagerated in my view, as in the case with all ‘hot topics’).
OEMs are nowadays busy with securing their place in EV battery and equipment supply chain:
> Tesla and VW is trying to internalizing some of EV battery production while majority of other OEMs are building JVs with battery cell makers.
> VW and GM announced battery material JVs on cathode/procursor areas.
> Long-term agreements with miners become a common practice (STLA, Renault, GM, Ford) in last two months, securing supply for lithium, zinc and other critical raw materials.
> Tesla, GM and BMW also shown interest to enter lithium refiningas well as material recycling.
All these efforts shows to me that OEMs’ managements finally decided to put aside their waiting mode for emerging battery technologies and act on what is currently available in terms of technology and materials.
One should also act, en attendant Godot.
$stla StellantisNV.
+ YTD pricing power (will it continue in 2H?). High FCF
+ relatively slow EV rampup plans vs. comp (later margin dilution)
+ limited exposure to China vs. comp
+ lower breakeven vs. comp
– reliance on large vehicles (SUVs) in times of sky rocket oil prices
– deterioration of the auto demand in europe.
Growth by itself does not create value. If ROIC is lower than cost of capital, growth destroys value.
As there is no return in most of “#unicorns”, these are extremely successful at #value destruction.
Have a look at Gorillas: “Over the past 12 months, it was, on average, losing more than €1.50 for every €1 it generated in net revenue”
Cem'in Gezegeni 